کلیات پیشنهاد ایجاد «سامانۀ ازدواج دانشجویی» در دانشگاه صنعتی اصفهان
|
توضیح: تجربۀ طرح کرسی آزاداندیشی کاوش نشان می‌دهد که مطالعات و پژوهش‌های فرهنگی، اقتصادی، سیاسی و ... می‌تواند به ایده‌هایی اجرایی منجر شود که با پیگیری و اجرای این ایده‌ها میتوان وضعیت فرهنگی، اقتصادی، سیاسی و ... را بهبود داد. نوشتار حاضر، کلیات پیشنهاد کاوش در خصوص ایجاد «سامانۀ ازدواج دانشجویی» در دانشگاه صنعتی اصفهان است. لازم به ذکر است که با توجه به اینکه این پیشنهاد، دارای جزئیات بسیار زیادی است، در نوشتار دیگری نیز به جزئیات طرح پرداخته شده است. توجه:
|
۱ هدف:
حرکت به سمت اینکه زمینۀ ازدواج برای کسانی که تمایل دارند ازدواج کنند فراهم باشد؛ حتی اگر در سنین به‌مراتب کمتری از سنین رایج ازدواج باشند (مثلاً بیست‌سالگی پسر و هفده‌سالگی دختر).
۲ علت مطرح کردن این هدف:
۲-۱ وجود نیاز طبیعی به ازدواج پس از بلوغ
۲-۲ (حکم شرعیِ) اگر کسى به دلیل نداشتن همسر به حرام بیفتد، واجب است ازدواج کند.
۲-۳ بر اساس گزارشی که «مرکز ملی آمارهای سلامتی» (وابسته به وزارت سلامتی و خدمات انسانی ایالات‌متحده) در جولای ۲۰۱۵، منتشر کرده است، حدود نیمی از نوجوانان ۱۵ تا ۱۹ سالۀ این کشور، پیش از آنکه ازدواج کرده باشند، تجربۀ روابط جنسی داشته‌اند. با توجه به شبیه شدن تدریجی ساختارهای اجتماعی و روش زندگی جامعۀ ایران به ساختارها و شیوه‌های آمریکایی، چنانچه اقدامات قابل‌توجهی انجام نشود، بعید نیست که آمارهای اجتماعی ایران نیز مشابه آمارهای جامعۀ آمریکا شود.
برخی از شواهد این علت عبارت‌اند از:
۲-۳-۱ مقالۀ «ازدواج سفید» در نشریۀ دانشجویی «سلام» در اردیبهشت ۹۵، از وجود «زندگی مشترک بدون ازدواج» در جامعه خبر می‌دهد.
۲-۳-۲ بر اساس پژوهشی که در سال تحصیلی ۹۱-۹۰، در میان ۱۲۸۰ نفر از دانش‌آموزان دختر و پسر پایه‌های گوناگون مقطع متوسطۀ شهر تهران انجام شده است، حدود ۳۴ درصد پسران و ۲۷ درصد دختران، تجربۀ «رابطۀ جنسی با میل خود» را داشته‌اند (در کل، حدود ۳۰ درصد).
(مقالۀ دکتر خسرو رشید با عنوان «رفتارهای پُرخطر در بین دانش‌آموزان نوجوان دختر و پسر شهر تهران»، فصلنامۀ «رفاه اجتماعی» وابسته به دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی)
۲-۴ وضعیت نامناسب فعلی درزمینۀ ازدواج
برخی از شواهد این علت عبارت است از:
۲-۴-۱ ۱۵ میلیون دختر و پسر مجرد در انتظار ازدواج سال‌ھای جوانی‌شان را سپری می‌کنند
(همشهری آنلاین، ۱۸ دی ۹۲)
۲-۴-۲ سال ۹۱ براساس آمارھای سازمان ثبت اسناد ۷۹۱ ھزار و ۶۵۶ ازدواج به ھمراه داشته درحالی‌که سال ۹۰ تعداد ازدواج‌ھای ثبت شده ۸۷۴ ھزار و ۷۸۲ است.
(همشهری آنلاین، ۱۸ دی ۹۲)
(با توجه به تعداد جوانان مجرد و نیز تعداد ازدواج‌های انجام‌شده در یک سال، حدود ۱۰ سال طول می‌کشد تا مجردین فعلی ازدواج کنند.)
۲-۵ نظرات جوانان پیرامون ازدواج:
برخی از شواهد این علت عبارت است از:
۲-۵-۱ حدود ۷۰ درصد از پسران و ۶۴ درصد از دختران، موافق ازدواج هستند؛ حدود ۱۷ درصد از پسران و ۲۰ درصد از دختران نیز دیدگاه بینابینی دارند.
(مقالۀ «نگرش جوانان ايراني به ازدواج، انتخاب همسر و تشكيل خانواده»، ويژه‌نامۀ پژوهش‌نامۀ زنان، پژوهشگاه علوم انساني و مطالعات فرهنگي، ۱۳۹۴)
۲-۵-۲ پس از گذشت سی و اندی سال از انقلاب اسلامی، مسئله ای که مدیران مجموعه های فرهنگی هنوز با آن دست و پنجه نرم می کنند، بحث حجاب و عفاف است؛ و این مسئله سالانه انرژی، توان و هزینه زیادی را از ایشان می گیرد. بدون شک بررسی همه عوامل موثر در این موضوع در این مجال نمی گنجد، اما بد نیست که از دریچه ازدواج و نقش بالا رفتن سن ازدواج در به وجود آمدن مشکلات این حوزه به مسئله نگاه کنیم. شاید بتوان ادعا کرد که اگر مشکل بالا رفتن سن ازدواج حل شود، به دنبال آن بخش اعظمی از مشکلات حوزه حجاب و عفاف نیز حل می گردد. در مورد درستی این مطلب می توان به سخنرانی های اساتید مطرح کشور مراجعه کرد. پس از این مقدمه کوتاه کافی است نگاهی به وضعیت دانشگاه و نقش آن بینداریم. فرد وقتی وارد دانشگاه می شود ۱۸-۱۹ ساله است و در پایان دوره کارشناسی به ۲۲-۲۳ سالگی می رسد. سنی که به زعم کارشناسان اگر برای ازدواج دیر نشده باشد، قطعا بعد از آن دیگر دیر است. حال شخصی که می خواهد ادامه راه خود را با تحصیل در مقطع فوق لیسانس در دانشگاه صنعتی اصفهان بپیماید، با یک برنامه درسی ای مواجه است که در کل طول هفته پخش شده است تا مانع از کار کردن افراد در حین تحصیل بشود و بر کسی پوشیده نیست که اگر مهم ترین شرط خانواده دختر برای ازدواج درآمد پسر نباشد، قطعا از مهم ترین شروط است. به بیان دیگر چالش این جاست که از طرفی می خواهیم سن ازدواج را در جامعه پایین بیاوریم، مسائل حوزه عفاف و حجاب را حل کنیم و از طرف دیگر در برنامه ریزی ها طوری عمل می کنیم که شخص را از فراهم کردن ابتدایی ترین لوازم ازدواج باز می داریم. امیدوارم که در بخش راهکارها، سایر عزیزان راهکار مناسبی را برای حل این چالش پیشنهاد دهند.
(نظر دانشجویی با عنوان «یک بام و دو هوا - ارشد بخوانیم یا ازدواج کنیم؟»، ۱۳۹۴، وبگاه studentday.iut.ac.ir)
۳ برخی از مشکلات تحقق این هدف:
۳-۱ دشوار بودن یافتن همسر متناسب
بعضی از شواهد این مورد:
۳-۱-۱ دکتر بانکی: «جامعه به مراکز ھمسریابی شکل جدید نیاز دارد. دیگر ما به خصوص در شھرھای بزرگ در انتخاب ھمسر مشکل داریم.»
(نشست راهبردی زن در حضور رهبر معظم انقلاب، بهمن ۹۰، khamenei.ir)
۳-۱-۲ دکتر گلزاری (معاون وقت وزارت ورزش و جوانان): «پیدا شدن فرد مناسب و انتخاب صحیح، بحران دیگری است که امروزه پسران و دختران با آن مواجه ھستند. چه بسا به واسطه انتخاب شدن دختران، این قشر عظیم به ناچار اکثرا دچار تجرد ناخواسته و قطعی میشوند، در حالیکه تمایل بسیاری برای ازدواج در آنھا وجود دارد. به طور مثال میتوان به تعداد بالای دختران مستقلی که در ادارات مشغول فعالیت ھستند اشاره کرد.»
(فروردین ۹۳، همشهری آنلاین)
۳-۱-۳ حدود نیمی از جوانانی که ازدواج‌نکرده‌اند، «نیافتن همسر دل‌خواه» را به‌عنوان یکی از سه دلیل اصلی خود مطرح نموده‌اند. (اولین دلیل)
(مقالۀ «نگرش جوانان ايراني به ازدواج، انتخاب همسر و تشكيل خانواده»، ويژه‌نامۀ پژوهش‌نامۀ زنان، پژوهشگاه علوم انساني و مطالعات فرهنگي، ۱۳۹۴)
۳-۲ معمولاً روش‌های ناسالم فردی و اجتماعی (نظیر شبکه‌های نامناسب ماهواره‌ای، محتواهای نامناسب اینترنتی) به نسبت ازدواج، در دسترس تر هستند. چنانچه دسترسی به ازدواج بهبود نیابد، تمایل به ازدواج کاهش می‌یابد.
برخی از شواهد این مورد:
۳-۲-۱ ... ۲۰ درصد از فضای شبکه اینستاگرام در اختیار چرخه مدلینگ است و نکته جالب این است که این ۲۰ درصد ۶۰ درصد از دنبال کننده های شبکه اینستاگرام را به خود اختصاص می دهند که این حجم زیاد از دنبال کننده تاثیرپذیری زیادی در این حوزه خواهد داشت ...
(سرپرست دادسرای ویژه جرایم رایانه‌ای در گفت‌وگوی ویژۀ خبری، باشگاه خبرنگاران جوان، اردیبهشت ۹۵)
۳-۲-۲ ... نتایج نشان داد حدود ۳۰ درصد از دختران و زنان کشور در وضعیت بدحجابی به سر می‌برند و آنچه مسلم است با این شرایط کنونی متأسفانه این مقدار رو به افزایش است و افرادی که دارای حجاب معمولی هستند و تحت عنوان وضعیت میانه محسوب میشوند با گذر زمان و شرایط کنونی جامعه مستعد گرایش به سمت بدحجابی هستند ...
(گزارش اختصاصی فارس از نتایج پژوهش «حجاب و عفاف» بسیج، خبرگزاری فارس، تیر ۹۳)
۳-۳ اینکه جوانانِ با سنین کمتر (از سنین معمول ازدواج)، دارای مهارت‌های ازدواج (مثل انتخاب همسر و همسرداری) هستند، معمولاً موردتردید است.
۳-۴ وجود مشکلات اقتصادی؛ مثلاً در بسیاری از موارد، سطح انتظارات و سطح توانایی‌های اقتصادی هیچ تناسبی با یکدیگر ندارند یا معمولاً پسران تا پیش از سنین رایج ازدواج، توان اقتصادی قابل‌توجهی ندارند.
برخی از شواهد این مورد عبارت است از:
۳-۴-۱ درحالی‌که یک جهیزیۀ رایج در ایران به ۴۰ تا ۱۰۰ میلیون تومان نیاز دارد، درآمد متوسط ماهیانه حدود یک و نیم میلیون تومان است.
(گزارش وبگاه روزنامۀ گاردین انگلیس، ۷ آوریل ۲۰۱۴)
۳-۴-۲ حدود ۳۶ درصد از جوانانی که هنوز ازدواج‌نکرده‌اند، «نداشتن شغل» را به‌عنوان یکی از سه دلیل اصلی عدم ازدواج خود مطرح نموده‌اند. (دومین دلیل)
(مقالۀ «نگرش جوانان ايراني به ازدواج، انتخاب همسر و تشكيل خانواده»، ويژه‌نامۀ پژوهش‌نامۀ زنان، پژوهشگاه علوم انساني و مطالعات فرهنگي، ۱۳۹۴)
۳-۴-۳ حدود ۳۲ درصد از جوانانی که هنوز ازدواج‌نکرده‌اند، «بالا بودن هزینۀ زندگی مشترک» را به‌عنوان یکی از سه دلیل عدم ازدواج خود مطرح نموده‌اند. (سومین دلیل)
(مقالۀ «نگرش جوانان ايراني به ازدواج، انتخاب همسر و تشكيل خانواده»، ويژه‌نامۀ پژوهش‌نامۀ زنان، پژوهشگاه علوم انساني و مطالعات فرهنگي، ۱۳۹۴)
۴ راه‌حل پیشنهادی برای مشکلات ۳-۱ و ۳-۲:
۴-۱ اجرای «سامانۀ ازدواج دانشجویی» در دانشگاه
۵ راه‌حل پیشنهادی برای مشکل ۳-۳:
۵-۱ آموزش از طریق سامانه
۵-۲ پرسش‌نامۀ اصلی و کمکی‌ای که افراد برای ثبت‌نام در سامانه تکمیل می‌کنند می‌تواند به‌صورت غیرمستقیم، آموزش مهارت انتخاب همسر نیز باشد (توضیح در ادامه).
۶ راه‌حل مشکل ۳-۴:
۶-۱ اعتماد به وعدۀ الهی در آیۀ ۳۲ سورۀ نور
۶-۲ آموزش از طریق سامانه
۶-۳ هر چه طرفین ازنظر اقتصادی به یکدیگر شبیه‌تر باشند، بهتر می‌توانند شرایط یکدیگر را بفهمند و بنابراین از بزرگی این مشکل کاسته می‌شود؛ درنتیجه، اهمیت یافتن مورد متناسب و مهارت انتخاب همسر.
۷ معرفی اجمالی «سامانۀ ازدواج دانشجویی»:
عملکرد آن به‌صورت زیر است:
• امکان ثبت‌نام و تکمیل اطلاعات لازم را برای دانشجویانی که تمایل دارند ازدواج کنند دارد
• سامانه بر اساس اطلاعاتی که خود دانشجویان و خانواده‌های آن‌ها اعلام می‌کنند، مانند یک کارشناس ازدواج و خانواده به‌صورت خودکار جست‌وجو می‌کند و در صورت یافتن مورد متناسب با آنان و نیز در صورت موافقت اولیۀ هر دو خانواده با ویژگی‌های طرف مقابل، دو خانواده را به یکدیگر معرفی می‌نماید
• دارای چند بخش جانبی است که به انجام ازدواج‌های موفق‌تر کمک خواهد نمود؛ بخش‌هایی از قبیل «مهارت‌های انتخاب همسر»، «مهارت‌های شغلی و کسب درآمد»، «پاسخ به پرسش‌های متداول مشاوره‌ای» و ... .
۸ ساختار اصلی سامانه:
۸-۱ ثبت‌نام متقاضیان (توضیح در ادامه)
۸-۲ جست‌وجو (توضیح در ادامه)
۸-۳ معرفی طرفین به یکدیگر (توضیح در ادامه)
۹ ساختار کمکی سامانه:
۹-۱ ارائۀ مهارت‌های شغلی و کسب درآمد
۹-۲ رایزنی با بخش‌های مختلف دانشگاه و خیّران برای تسهیل ازدواج دانشجویان ازنظر اقتصادی
۹-۳ ارائۀ مهارت‌های تحصیلی
۹-۴ ارائۀ مهارت‌های انتخاب همسر
۹-۵ ارائۀ مهارت‌های همسرداری
۹-۶ ارائۀ مهارت‌های فرزندداری
۹-۷ پاسخ به پرسش‌های متداول مشاوره‌ای
۹-۸ ارائۀ خبرهای مرتبط
۹-۹ خاطرات ازدواج و خانواده
۹-۱۰ قوانین ازدواج
۹-۱۱ احکام ازدواج
۱۰ نحوۀ ثبت‌نام:
۱۰-۱ توضیح اجمالی:
دانشجویان ابتدا در سامانه، یک ثبت‌نام اولیه انجام می‌دهند. سپس بعد از مراجعۀ حضوری و ارائۀ مدارک لازم، یک رمز عبور دریافت می‌کنند که به کمک آن می‌توانند وارد صفحۀ کاربری خود شوند و به تکمیل پرسش‌نامه‌ها (اعم از پرسش‌نامۀ اصلی و کمکی) بپردازند. بخشی از اطلاعاتی که دانشجویان وارد می‌کنند برای خانوادۀ ایشان ارسال می‌شود و درصورتی‌که خانواده، آن‌ها را تأیید نماید دانشجویان وارد فرآیند جست‌وجو میشوند.
۱۰-۲ پرسش‌نامۀ اصلی:
۱۰-۲-۱ تمرکز بر روی موارد اصلی انتخاب همسر
۱۰-۲-۲ برای ارائه به دانشجو و خانوادۀ وی
۱۰-۲-۳ به‌صورت چندگزینه‌ای (به‌جز بخش «موقعیت جغرافیایی» و «سایر نکات»)
۱۰-۲-۴ تغییر ملایم گزینه‌ها
۱۰-۲-۵ فرآیند جست‌وجو بر اساس آن انجام می‌شود (به‌جز بخش «سایر نکات» در این قسمت).
۱۰-۲-۶ پرسش‌ها نباید آن‌قدر کلی باشد که هر دو نفری را که تناسب خاصی با یکدیگر ندارند به هم معرفی شوند و از طرف دیگر، نباید آن‌قدر جزئی باشد که دو نفری را که صرفاً دارای تفاوت‌های جزئی طبیعی هستند به یکدیگر معرفی نکند.
۱۰-۲-۷ دارای یک ستون «ویژگی‌ها» و یک ستون «انتظارات»
۱۰-۳ پرسش‌نامۀ کمکی:
۱۰-۳-۱ ویژۀ دانشجویان
۱۰-۳-۲ مانند جلسۀ خواستگاری که در آن، پسر و دختر، موارد جزئی‌تری را در آن مطرح می‌کنند.
۱۰-۳-۳ به‌صورت تشریحی نیز می‌تواند باشد.
۱۰-۳-۴ به مباحث جزئی‌تری می‌پردازد.
۱۱ نحوۀ جست‌وجو
۱۱-۱ فرآیند جست‌وجو بر اساس پاسخ‌های پرسش‌نامۀ اصلی انجام می‌شود (به‌جز بخش «سایر نکات»).
۱۱-۲ ابتدا انتظاراتِ با اولویت ۱ یکی از پسران با ویژگی‌های یکی از دختران سنجیده می‌شود. درصورتی‌که مطابقت نداشت با ویژگی‌های یکی دیگر از دختران مقایسه می‌شود و درصورتی‌که مطابقت داشت، انتظاراتِ با اولویت ۱ آن دختر نیز با ویژگی‌های آن پسر سنجیده می‌شود. اگر انتظاراتِ با اولویت ۱ آن دختر با ویژگی‌های آن پسر مطابقت داشت، طرفین وارد فرآیند معرفی خواهند شد و اگر انتظاراتِ با اولویت ۱ آن دختر با ویژگی‌های آن پسر مطابقت نداشت، انتظاراتِ با اولویت ۱ پسر با یکی دیگر از دختران سنجیده می‌شود.
در مرحلۀ بعدی جست‌وجو، علاوه بر انتظاراتِ با اولویت ۱، انتظاراتِ با اولویت ۲ نیز منظور می‌شود.
۱۲ نحوۀ معرفی:
۱۲-۱ حداکثر ۱۰ روز فرصت به خانوادۀ پسر برای رد یا تأیید طرف مقابل. در صورت عدم پاسخ یا در صورت رد، طرفین دوباره وارد فرایند جست‌وجو میشوند. این فرصت، حداکثر برای ۵ روز قابل تمدید است.
۱۲-۲ در صورت تمایل خانوادۀ پسر به خواستگاری، حداکثر ۱۰ روز فرصت به خانوادۀ دختر برای رد یا تأیید طرف مقابل. در صورت عدم پاسخ یا رد، طرفین دوباره وارد فرایند جست‌وجو میشوند. این فرصت، حداکثر برای ۵ روز قابل تمدید است.
۱۲-۳ در صورت موافقت خانوادۀ دختر، حداکثر ۱۰ روز فرصت به طرفین برای (۱) رد طرف مقابل (اعلام رد از جانب یکی از طرفین کافی است تا هر دو دوباره وارد فرایند جست‌وجو شوند.) یا (۲) تمدید دورۀ معرفی (در صورت تمایل یک طرف به تمدید برای تعداد روز مشخصی، این درخواست برای طرف مقابل نیز ارسال می‌شود و در صورت تأیید کردن آن، تمدید انجام می‌شود) یا (۳) انجام شدن ازدواج. در غیر این صورت، طرفین دوباره وارد فرایند جست‌وجو میشوند.
